sobota, 26 maja 2018

Poznaj pana po cholewach... w Płocku

Omawiając literaturę baroku, wpadłam na pomysł zabrania uczniów do Muzeum Mazowieckiego w Płocku.  Można tam bowiem uczestniczyć w lekcji "Poznaj pana po cholewach – sarmatyzm jako styl życia mazowieckiej szlachty w XVI-XVIII wieku".


Zajęcia rozpoczęły się wykładem pani Małgorzaty Kwiatkowskiej z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej. Następnie mogliśmy zobaczyć niektóre zabytki kultury materialnej, np. strój posła województwa płockiego, militaria i meble z XVI-XVIII stulecia, barokowy piec kaflowy, portrety króla Jana III Sobieskiego i żupnika zakroczymskiego Piotra Krajewskiego.


Lekcja była doskonałym uzupełnieniem wiedzy zdobytej w szkole na temat sarmatyzmu. Program nauczania języka polskiego ogranicza się bowiem do kilku wierszy Wacława Potockiego i fragmentów "Pamiętników" Jan Chryzostoma Paska. Na lekcje historii nie ma co liczyć, bo program jest kompletnie niezsynchronizowany. Kiedy na polskim omawia się staropolszczyznę, na historii wiek XX i odwrotnie. Nie rozumiem, dlaczego nie można tego zmienić. Na tym właśnie między innymi powinna polegać prawdziwa reforma edukacji.


Ale wróćmy do sarmatyzmu. Obaj wymienieni wyżej pisarze okresu baroku byli przedstawicielami tego nurtu. Jednak inaczej przedstawiali życie szlachty. Jan Chryzostom Pasek był jej wielkim apologetą. 
Com tedy mówił, to i teraz mówię — nescit vox missa reverti [słowo z ust wypuszczone wrócić nie może - Horatius]— że się kożdemu w urodzeniu sobie równemu upomnieć będę umiał. Mam sejmiki, mam trybunały, mam koło generalne; utraque civis [podwójnie jestem obywatelem], bom i szlachcic, bom i żołnierz, słów nigdy swoich zaprzeć się nie umiem. Hoc mihi pietas, hoc pia lingua odit [to mam za cnotę, tego wzdrygają się uczciwe usta].
(J. Ch. Pasek "Pamiętniki" - rozdział Rok pański 1661)


Co innego Wacław Potocki. Ten zdawał sobie sprawę z wad przedstawicieli swego stanu i odważnie o nich pisał. Uwielbiam jego humor i mądrość. Są ponadczasowe. Moim ulubionym wierszem tego poety jest "Pospolite ruszenie":

Dano znać do obozu od placowej straży,
   Że nieprzyjaciel nocą na imprezę waży*,
Że Kozacy strzelają często z samopałów.
   Toż rotmistrz: "Dobosz, obudź ichmości do wałów!
Niechaj każdy przy swoim zbrojno stawa koszu*;
   Nie mijajże żadnego namiotu, doboszu!"
A ten: "Wstawajcie waszmość czym prędzej, dla Boga,
   Pan rotmistrz rozkazuje, bo już w polu trwoga!"
Aż jaki taki w swoim ozwie się namiecie:
   "Bij kto s... syna kijem, niech nie plecie!
Kto widział ludzi budzić w pierwospy*! Oszalał
   Pan rotmistrz albo sobie gorzałki w czub nalał?
Niechże sam strzeże, jeśli tak dalece tchorzy,
   A wolnej, równej szlachty sobie snem nie morzy!
Sprawi się w Proszowicach*, za pomocą Bożą,
   Że braciej* rozkazuje z chłopami na strożą!"
Widząc dobosz, że go nikt zgoła nie usłucha,
   Poszedł i sam spać, nim kto strzepie mu kożucha;
I rotmistrz, towarzystwo kiedy się nie trwoży,
   Zdjąwszy zbroję ze grzbieta, znowu się położy.


Bo jak pióro białe u czarnego kruka, tak w pysznym a bogatym rzadka rzecz – nauka - to zdanie Wacława Potockiego może być mottem jego całej twórczości.
Na koniec aforyzm dla ważnych tego świata:

Równo się król poczyna, równo z kmieciem rodzi,
Tak się boi, tak smuci, tak stęka, tak schodzi.


Muzeum Mazowieckie w Płocku to przede wszystkim Muzeum Secesji. Na pewno zawitamy tam za rok, kiedy będziemy omawiać Młodą Polskę. Ale to już temat na inny post. 

Pani Małgorzata Kwiatkowska z moimi uczniami z klasy IB

17 komentarzy:

  1. Jest takie muzeum w Płocku? Muszę się tam kiedyś wybrać!
    Pochodzę przecież z mazowieckiej szlachty ("jam szlachcic, choć ubogi") ze strony ojca. Spod Sochaczewa!
    Dzięki za info!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jest od 1821 roku! Najstarsze muzeum publiczne w kraju! Kiedyś w zamku książąt mazowieckich, w ostatnich czasach przeniesione do pięknie odnowionej kamienicy w zabytkowej części miasta. Posiada jedne z największych zbiorów secesji w Europie, a i o szlachcie sporo.

      Usuń
  2. Ja rowniez nieslyszalam, ale Pani jest mistrzynia w wyszukiwaniu takich miejsc! :)
    Pozdrawiam serdecznie!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki, to akurat nie było trudne:) Pozdrawiam również!

      Usuń
  3. Ja też nie słyszałem o tym muzeum, a chyba warto się tam wybrac. Płock jest przeciez tylko 100 km od Warszawy to moze skocze przy niedzieli.

    OdpowiedzUsuń
  4. Kiedyś zadałam to pytanie moim Psorkom: Dlaczego ktoś tak tragicznie pokroił programy, że spora część uczniów nawet nie umie odnaleźć analogii ?? Odpowiedzi nie uzyskałam (takie były czasy), ale Psorki długo kiwały głowami nad moją naiwnością, że się sensu i logiki w edukacji doszukuję...;o)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ktoś, kto układał programy, nie ma pojęcia o edukacji, a nauczyciele nie mają na nic wpływu...

      Usuń
  5. Dużo słyszałam o tym muzeum. Często bywam w Płocku więc muszę je wreszcie zwiedzić.
    Tak myślę, że jesteś bardzo lubianą Panią Psorką skoro zabierasz młodzież do takich interesujących miejsc.
    A jak plany zebrania materiałów do książki? Znalazłaś już wydawcę?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie wiem czy lubianą, bo wymagającą...
      Z wydawcą nie ma problemu, jeśli zapłacę:( Na razie przeglądam materiał, porządkuję, poprawiam. Większość postów napisałabym na nowo i częściowo to robię. Także książka, jeśli się ukaże, będzie się znacznie różniła od bloga.

      Usuń
  6. Witaj nadal majowo
    Bo u mnie nadal maj
    W Płocku jeszcze nie byłam, ale to nic straconego.
    Agnieszko, dziś mam dla Ciebie zaproszenie. Jutro mam imieniny, miło byłoby więc Cię ugościć. Niestety tortu i herbaty nie będzie, ale jak zawsze (mam nadzieję) możesz liczyć na ciekawe słowo
    Pozdrawiam pachnącą końcówką maja

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wszystkiego, co najlepsze dla Ciebie na imieniny. Niech ten dzień będzie taki, jaki chcesz widzieć.
      Odwiedziłam Cię blogowo. Wspaniałe, że przywołujesz tradycję. Pozdrawiam gorąco.

      Usuń
  7. Cudowna relacja z wydarzenia :) Blog pełen pozytywnej energii i ciekawych informacji. Pozdrowienia

    OdpowiedzUsuń
  8. Bardzo mi sie tu podoba ciekawe informacje !

    OdpowiedzUsuń

Pozostawienie komentarza (choćby anonimowego) daje mi poczucie, że warto dalej tworzyć ten blog, bo ktoś go jednak czyta:)