W nazwie tego miasta zawsze wyczuwałam jakiś romantyzm. Lozanna... Może przez to podwójne n...
Kiedy udało mi się tam wreszcie dotrzeć, spotkały mnie rzeczy niebywałe. O nich chcę dziś opowiedzieć. Wszystko zaczęło się jednak od Mickiewicza. To on zainspirował mnie do odwiedzenia tego miejsca. Od jego bytności tam więc zacznę.
 |
| Tak wyglądał poeta w latach 40. XIX wieku, kiedy to, co najmniej czterokrotnie, odwiedzał Lozannę. (Okładka Wyboru pism z 1951 roku, opasłej księgi, którą otrzymałam od dziadka, z niej pochodzą zdjęcia listów Mickiewicza zamieszczone dalej) |
 |
| Po raz pierwszy odwiedził to miasto prawdopodobnie w 1838 roku, aby starać się o posadę profesora tamtejszej Akademii. Być może był tam już wcześniej, bowiem to była jego piąta wizyta w Szwajcarii, ale nie zachowały się informacje na ten temat. Wiemy, że poprzednio zwiedzał Alpy w okolicach Splugen, był w Rapperswilu, Zurychu i Genewie, więc zapewne przejeżdżał przez Lozannę. |
 |
| 17 czerwca 1839 roku poeta (z żoną Celiną oraz dziećmi, Marią i Władziem) przybył tu z Paryża, aby wykładać w Akademii Lozańskiej. (Zdjęcie robione z samochodu, niestety...) |
 |
| 12 listopada 1839 r. odbył się tu jego pierwszy wykład. Był niezwykle cenionym profesorem. Do dziś w tym budynku znajduje się tablica upamiętniająca naszego wieszcza. |
 |
| Mimo że teraz mieści się tu gimnazjum. |
 |
| Gdy tam dotarłam, wszystko było pozamykane i ani żywego ducha wokoło. Postanowiłam spokojnie coś przekąsić w oczekiwaniu na kogoś, kto otworzy mi drzwi tego gmachu. Mogło to być czekanie na Godota (czas ferii!) |
 |
| Na chwilę pojawił się sam wieszcz! Czyż ten pan nie jest do niego podobny? Zbyt szybko odszedł, nie zdążyłam zrobić zdjęcia:( Te włosy, ten szal :) Zajrzał na dziedziniec i odszedł w siną dal... |
 |
| Prawdziwym wybawcą okazał się pan Jacques-Etienne Bovard. Przyjechał, otworzył drzwi, więc podążyłam za nim:) Przedstawiłam się jako nauczycielka polskiego szukająca śladów Mickiewicza. Na co on skromnie odparł, że jest nauczycielem francuskiego w tymże gmachu i zaprasza na pierwsze piętro, gdzie znajduje się tablica. |
 |
| Chyba jeszcze stojąc pod tą tablicą nie wierzyłam, że to prawda. W dodatku pan Bovard okazał się znanym szwajcarskim pisarzem i krytykiem literackim! Wyguglowałam sobie to dopiero w domu. Jest autorem kilkunastu książek, laureatem wielu nagród. I mam jego autograf! Najdziwniejsze jest jednak to, że wyszedłszy ze mną z budynku, wsiadł do samochodu i odjechał. Kto mi powie, po co więc przyjechał, skoro nic nie załatwiał? Otworzyć mi drzwi? |
 |
| Tuż obok budynku, w którym wykładał Mickiewicz stoi fontanna z 1728 roku! Poeta musiał zatem ją widywać. |
 |
| Z tego miejsca być może czerpał wodę. Widoczny mur to fragment ogrodzenia Akademii przy drodze prowadzącej do katedry, więc poeta nie mógł tędy nie przechodzić... |
 |
| Można jeszcze odczytać datę - 1797 - Mickiewicz urodził się rok później:) |
 |
| W pięknej Lozannie powstały jedne z najpiękniejszych liryków wieszcza, zwane lozańskimi właśnie. |
 |
Polały się łzy me czyste, rzęsiste
Na me dzieciństwo sielskie, anielskie,
Na moją młodość górną i durną,
Na mój wiek męski, wiek klęski;
Polały się łzy me czyste, rzęsiste… |
 |
Snuć miłość, jak jedwabnik nić wnętrzem swym snuje,
Lać ją z serca, jak źródło wodę z wnętrza leje, Rozkładać ją jak złotą blachę, gdy się kuje Z ziarna złotego, puszczać ją w głąb, jak nurtuje Źródło pod ziemią - w górę wiać nią, jak wiatr wieje, Po ziemi ją rozsypać, jak się zboże sieje, Ludziom piastować, jako matka swych piastuje. |
 |
| Jest u mnie kraj, ojczyzna myśli mojéj, I liczne mam serca mego rodzeństwo, Piękniejszy kraj, niż ten, co w oczach stoi, Rodzina milsza, niż całe pokrewieństwo. |
„Sam twórca nie nadał tym tekstom tytułu ogarniającego je wszystkie. Nie należy więc traktować go jako cyklu w sensie pewnego konsekwentnie realizowanego ciągu utworów spojonych jedną ideą, ale jako zbiór dzieł powstałych w jednym miejscu, w ciągu krótkiego czasu. Określenie „liryki lozańskie” jest więc umownym terminem „roboczym”przywołującym na myśl utwory: Snuć miłość..., Nad wodą wielką i czystą..., Gdy tu mój trup..., Polały się łzy me czyste, rzęsiste...”
(D. Polańczyk, „Poezje Adama Mickiewicza – cz. II”, Lublin).
 |
| Rodzina Mickiewiczów zatrzymała się najpierw w domu przy ulicy Saint Pierre 16. Postanowiłam odszukać to miejsce. |
 |
| Nie ma takiego numeru przy tej ulicy! Dom został zburzony... |
 |
Pod koniec lata 1839 roku Mickiewiczowie przeprowadzili się do willi przy Beau-Sejour 40, tej samej, w której przebywał Napoleon w 1800 roku. Adam pisał Ignacemu Domeyce, że z okna ma widok na Jezioro Leman i Alpy.
Niestety dom ten zburzono w 1948 roku. Miejsce to nie wygląda już dziś romantycznie. Poeta nie mieszkał tu długo.
List do brata świadczy o tym, że już po kilku miesiącach myślał o powrocie do Paryża. |
 |
| 7 października 1840 roku wracał do Francji |
Mickiewicz odwiedzał potem Lozannę jeszcze co najmniej trzykrotnie.
W 1843, 1845 i 1848 roku
 |
| Myślał już wtedy, jak wykorzystać przychylność Szwajcarów do walki o Polskę |
Podobne myśli kierowały innym wielkim Polakiem, przebywającym w Lozannie - Ignacym Janem Paderewskim. Mieszkał w pałacu, który już nie istnieje, bowiem przebiega tam dziś autostrada.
Artysta działał wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w Szwajcarskim Komitecie Generalnym Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Kiedy zmarł nasz noblista, Paderewski wygłosił na jego pogrzebie w Vevey mowę, a osiem lat później uczynił to samo, z okazji uroczystości przeniesienia zwłok Sienkiewicza do Polski (20 października 1924 roku).
Pianista pełnił też funkcję delegata Rzeczypospolitej przy Lidze Narodów w Genewie. Równocześnie z działalnością polityczną dawał koncerty.
Między innymi w tej lozańskiej katedrze, o której Julian Przyboś pisał: Dla natchnienia zdolnego do wyznania tajnej Miłości, a tak dawnej, że bliskiej rozpaczy, Trzeba było katedry. To ta sama nie ta sama katedra, Której światło mur odebrał, jest, lecz jest tylko rzeczywista ("Katedra w Lozannie")
 |
Paderewski został uhonorowany przez Szwajcarów obywatelstwem trzech miast - Morges, Vevey i Lozanny. W Morges działa obecnie Société Paderewski oraz muzeum Paderewskiego, gdzie także znajduje się jego pomnik, natomiast w Vevey możemy przejść się bulwarem jego imienia.
|
 |
| Pozwólcie, że zakończę tę wędrówkę słowami wieszcza, który w liryku "Nad wodą wielką i czystą" pisał: Skałom trzeba stać i grozić, Obłokom deszcze przewozić, Błyskawicom grzmieć i ginąć, Mnie płynąć, płynąć i płynąć - |
Za tydzień Genewa!
