Śladami rodaków w Szwajcarii - cz.6. Solura

Jadąc z Lozanny do Zurychu, mijamy Solurę.

(niem. Solothurn; nieoficjalnie: fr. Soleure, ret. Soloturn, wł. Soletta)

To miasto w północno-zachodniej Szwajcarii, w kantonie Solura, nad rzeką Aare, liczące ok. 15,5 tys. mieszkańców. W jego historii szczególne znaczenie ma liczba 11. Kanton Solury był jedenastym, który wstąpił do Konfederacji Szwajcarskiej. 
W mieście jest jedenaście kościołów i kaplic, a także jedenaście historycznych fontann. Kościół św. Ursusa ma jedenaście ołtarzy i dzwonów, a schody zewnętrzne prowadzące do głównego wejścia mają podest co jedenaście stopni. W centrum miasta znajduje się grający melodię zegar, na tarczy którego jest jedenaście godzin. Lokalny browar o nazwie Öufi, co w lokalnej gwarze znaczy 11, produkuje piwo o tej samej nazwie.

Tu żył i zmarł Tadeusz Kościuszko. Tyle Wikipedia:) 

Ten bohater (nie literacki a narodowy) ma w literaturze szczególne miejsce.
Przywołajmy tylko kilka dzieł, w których pojawia się jego nazwisko.

Już za życia Naczelnika powstawały utwory na jego cześć. Julian Ursyn Niemcewicz (także ranny pod Maciejowicami) tak opisał ten straszny dzień 10 października 1794 roku w utworze "Smutki": 

Gdy mnie wiodą przez pola, zasłane już trupem, 

Gdy chciwy nieprzyjaciel, dzielący się łupem 

Wesela i zwycięstwa okrzyki już szerzył 

Co za okropny odgłos w uszy me uderzył 

„Kościuszko już nie żyje, Kościuszko pojmany!” 

Zdrętwiałem, a niepomny na własne me rany, 

Los wodza, przyjaciela rzewnie opłakuję. 

Aleć poczet żołnierzy z wolna postępuje, 

Na łożu z dzid i liścia polnego usłanym, 

Kurzawą i czarną krwią zewsząd oblanym, 

Mężu dzielny! Na połyś zdrętwiały spoczywał, 

Ostatek szat rozdartych rany twe okrywał. 

Najwspanialsza nasza epopeja zawiera w tytule imię Tadeusza Kościuszki. 

W I księdze Mickiewiczowskiego poematu czytamy:

Dobrze mój Tadeuszu, (bo tak nazywano

Młodzieńca, który nosił Kościuszkowskie miano

Na pamiątkę, że w czasie wojny się urodził)

Dobrze mój Tadeuszu, żeś się dziś nagodził

Do domu, właśnie kiedy mamy panien wiele.

Stryjaszek myśli wkrótce sprawić ci wesele; 

                                                                   

 - tymi słowy zwraca się Wojski do młodego Soplicy, który właśnie przybył do rodzinnego domu (po naukach w mieście) i oglądał, co się w nim zmieniło:

Też same widzi sprzęty, też same obicia,

Z którymi się zabawiać lubił od powicia,

55

Lecz mniej wielkie, mniej piękne niż się dawniej zdały.

I też same portrety na ścianach wisiały:

Tu Kościuszko w czamarce krakowskiej, z oczyma

Podniesionymi w niebo, miecz oburącz trzyma;

Takim był, gdy przysięgał na stopniach ołtarzów,

60

Że tym mieczem wypędzi z Polski trzech mocarzów,

Albo sam na nim padnie. 

Ojciec Adama Mickiewicza brał udział w Insurekcji Kościuszkowskiej i stąd kult Naczelnika w jego domu. Tym bardziej dziwne, że poeta, który dziesięć razy przemierzał Szwajcarię, nie był nigdy w Solurze. Nawet gdy jako towiańczyk przejeżdżał obok tego miasta. A przecież uczniowie Andrzeja Towiańskiego obdarzali czcią Tadeusza Kościuszkę.

Inny towiańczyk - Juliusz Słowacki - pisał o Kościuszce w poemacie "Wacław":

Kłaniało mu się chłopstwo, żydy, zborze, 

Dziwne! Serdeczna miłość tyle może! 

Gdzie ona wstanie, a rządzić zaczyna, 

Nic tam oporu próżnego nie stawi: 

Nic nie pnie wyżej – wszystko się nagina, 

Wszystko krzyż bierze, a mąk nie przeklina, 

Taki był ów duch – pół ludzki i boski, 

Pierwszy narodu anioł – Kościuszki. 

Maria Konopnicka poświęciła część swojego "Śpiewnika historycznego" Insurekcji 1974, a rok ten nazwała Kościuszkowskim:

O ty wielki roku, 

Kościuszkowski roku, 

Wybłysłeś jak zorza, 

Z naszych klęsk pomroku 

Gasły nam z kolei 

Gwiazdy w burz zamieci 

Tyś świecił nad narodem 

Jak jutrznia nadziei. 

Pięknie o Naczelniku napisała też Maria Dąbrowska:

Są wielcy ludzie, co mają pomniki z żelaza, 

Inni mają z kamienia, ze spiżu, z marmuru. 

Dla Kościuszki nie wystarczał nam jeden metal lub kamień. 

On ma pomnik ze wszystkiej ziemi polskiej. 

I jeszcze Kazimierz Wierzyński - "Pamiątka z Solury":

Cicho, dobrze ci było w muszli tego miasta,

Które czerwony szpaler starych baszt obrasta,
Gdyś schowany wśród wnęków, jak sztandar po chwale,
Letnią nocą zasypiał tutaj, generale.

Zajrzyjmy zatem do domu, w którym spędził ostatnie lata swego życia i w którym zmarł Tadeusz Kościuszko.

Dom ten nietrudno odnaleźć.
Wystarczy przejść przez bramę dzielącą starą część miasta od nowej

I znaleźć się na Starówce.

Tu przy Gurzelngasse 12 stoi dom Zeltnera, w którym Kościuszko mieszkał w latach 1815-1817. Z rodziną Zeltnerów zaprzyjaźnił się, przebywając we Francji. Kiedy postanowił osiąść w Szwajcarii, Franciszek Ksawery Zeltner przyjął go jak członka rodziny. Kościuszko był nawet ojcem chrzestnym młodej Zeltnerówny, która na jego cześć otrzymała pierwsze imię Tadeusza (Tadea). Pamiętał o niej, pisząc testament.

W tej kamienicy zmarł 15 października 1817 roku prawdopodobnie na skutek
powikłań pogrypowych. Tadea Emilia Zeltner zabrała, zgodnie z wolą Naczelnika,
 jego serce do posiadłości w miasteczku Vezia, skąd w 1895 r. przewieziono je
do Muzeum Polskiego w Rapperswilu, zaś w 15 października 1927 roku,
w sto dziesiątą rocznicę śmierci, do Warszawy.

Od 1936 roku mieści się w tym domu na pierwszym piętrze Muzeum Kościuszki

Tablica z białego marmuru z uwieńczonym laurem popiersiem Kościuszki, z herbami Polski Litwy i Rusi upamiętnia fakt, że w tym domu zmarł naczelny wódz Polaków. Została wmurowana w 1865 roku przez weteranów Powstania Styczniowego

Od wielu lat kustoszem Muzeum jest pan Benedykt Drewnowski

Ciekawie opowiadał o pobycie Kościuszki w tym miejscu i pamiątkach związanych z Naczelnikiem

Jakże inna była polszczyzna tamtych czasów!

Uwagę szczególnie przyciąga ozdobna urna, w której przechowywane było serce Kościuszki. Szczęśliwie ocalała z II wojny światowej w podziemiach  katedry św. Jana w Warszawie. Od 1983 roku serce spoczywa w kaplicy Zamku Królewskiego, a urna trafiła z powrotem do Szwajcarii jako dar dla tego muzeum

Nad wejściem do saloniku obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Na ścianie trzy wizerunki
 Tadeusza Kościuszki, namalowane w różnych okresach jego życia

Cennym elementem zbioru jest oryginalny obraz szwajcarskiego malarza Henryka Rietera "Kościuszko na łożu śmierci" (po lewej). Zachowała się część ówczesnej boazerii białej ze złotym ornamentem, a część ścian pokryta jest również oryginalną czerwono-beżową tkaniną.

Muzeum Kościuszki w Solurze zaprasza w soboty w godzinach 14-16 lub, po uzgodnieniu z kustoszem, każdego innego dnia. Kontakt: http://kosciuszkomuseum.ch/kontakt_polski.html

I jak zawsze zabrakło czasu na zobaczenie czegoś więcej... Na nocleg trzeba było zdążyć do Zurychu.