Petersburg po raz ostatni

„Piotr Wielki, wznosząc Sankt Petersburg, nie chciał naśladować Europy, ale pragnął, aby Rosja była Europą. I zbudował miasto, które stało się oknem na świat, ale zarazem stworzyło własny mit. Rękę przyłożyli do tego zafascynowani nim liczni pisarze i artyści. Petersburg istnieje fizycznie i metafizycznie. Odbija się w sieci kanałów i literaturze. W myśleniu o nim trudno dziś odróżnić prawdę od zmyślenia...” - słowami Josifa Brodskiego (urodzonego w Petersburgu laureata literackiej nagrody Nobla) zacznę ostatni post o tym mieście.

Sobór na terenie Twierdzy Pietropawłowskiej 

Jego zaczątkiem była Twierdza Pietropawłowska - główne polityczne więzienie Rosji carskiej. Przebywali tu między innymi: Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Fiodor Dostojewski, Maksym Gorki, Jan Kiliński... A jednym z pierwszych więźniów twierdzy był nastawiony opozycyjnie wobec reform ojca – syn Piotra I carewicz Aleksiej. 

Widok na Twierdzę Pietropawłowską przy zachodzącym słońcu około godziny 23.00

Sobór na terytorium twierdzy został wzniesiony na cześć Apostołów Piotra i Pawła, dlatego nazywany jest Pietropawłowskim. Tu znajduje się nekropolia Domu Romanowów. W tym miejscu spoczywają prawie wszyscy imperatorzy i imperatorowe Rosji.

W głębi po lewej stronie grób carycy Katarzyny II. Niestety nie można było podejść bliżej.

Niedawno powstała nowa kaplica, poświęcona rodzinie ostatnich Romanowów - cara Mikołaja II, jego żony i pięciorga dzieci. Zostali zamordowani na rozkaz Lenina w 1918 roku, teraz czci się ich jak świętych.

Kaplica ostatnich Romanowów w Soborze Pietropawłowskim na terenie twierdzy.

Dziadek Mikołaja II - car Aleksander II zginął zaś z ręki Polaka - Ignacego Hryniewieckiego w 1881 roku. Stało się to niedaleko Newskiego Prospektu - głównej ulicy Petersburga. Dziś stoi tam najpiękniejszy sobór, jaki widziałam - "Na krowi", czyli na krwi cara postawiony. 

Sobór "Na Krowi"

Ignacy Hryniewiecki, polski szlachcic studiujący w Petersburgu zrealizował to, o czym marzyli romantycy i ich następcy. Pamiętacie Kordiana Juliusza Słowackiego? Chciał namówić spiskowców do zamachu na cara, a gdy mu się to nie udało, sam podjął się tego zadania. Stracił przytomność, nerwy nie wytrzymały, zamachu nie było. Inaczej z Hryniewickim. Jemu udało się to, o czym inni marzyli na próżno.

Tablica na ścianie soboru, informująca o zamachu na Aleksandra II

 Adam Mickiewicz pisał w Ustępie do III cz. "Dziadów":

Ty nie śpisz, carze! noc już wkoło głucha,

Śpią już dworzanie - a ty nie śpisz, carze;

Jeszcze Bóg łaskaw posłał na cię ducha,

On cię w przeczuciach ostrzega o karze.

Lecz car chce zasnąć, gwałtem oczy zmrużą,

Zaśnie głęboko - dawniej ileż razy

Był ostrzegany od anioła stróża

Mocniej, dobitniej, sennymi obrazy.

On tak zły nie był, dawniej był człowiekiem;

Powoli wreszcie zszedł aż na tyrana,

Anioły Pańskie uszły, a on z wiekiem

Coraz to głębiej wpadał w moc szatana.

(Adam Mickiewicz "Oleszkiewicz" w: "Ustęp")

Sobór "Na krowi". Zachwycające mozaiki.

Aleksander II przeżył sześć zamachów. Dopiero Hryniewiecki zdołał zabić znienawidzonego przez Polaków cara. Władca był świadom konieczności zmian i złagodzenia despotyzmu. Wprowadził wiele reform, w tym reformę uwłaszczeniową, która zniosła pańszczyznę, ale nie polepszyła losu chłopów, bo jak mówiono, wraz z kajdanami zdjęła również buty. Znacznie skrócił czas trwania służby wojskowej, zreformował sądownictwo i szkolnictwo. Mimo tego pozostał wrogiem Polaków.

Baldachim upamiętniający miejsce zamachu na Aleksandra II

 13 marca 1881 roku 26 -letni Ignacy Hryniewiecki rzucił bombę pod nogi cara, sam ginąc. Rannego Aleksandra II przewieziono do Pałacu Zimowego, gdzie jeszcze tego samego dnia zmarł. Dziś znajduje się tam jego popiersie i tablica informująca o dacie i miejscu śmierci.

Pokój w Pałacu Zimowym, gdzie car zmarł.

Ale Pałac Zimowy to przede wszystkim Ermitaż - największe muzeum sztuki w Rosji i chyba w Europie. W 1766 caryca Katarzyna II poprosiła francuskiego filozofa Denisa Diderota, by w jej imieniu kupował obrazy z kolekcji francuskich. W ten sposób do Sankt Petersburga trafiły płótna Poussina, Watteau, Rembrandta, Rubensa, Rafaela, Tycjana i wielu innych znakomitych malarzy. Potem trafiały tu arcydzieła nie zawsze legalną drogą...

Pałac Zimowy

Moją uwagę przykuły szczególnie Madonny z Dzieciątkiem nieocenionego Leonarda da Vinci. Dla mnie najcenniejsze zdobycze Ermitażu.

"Madonna karmiąca Dzieciątko" Leonarda da Vinci

"Madonna Benois" Leonarda da Vinci

A także obrazy Rubensa, które niezmiennie mnie rozśmieszają... Nie tylko rubensowskie kształty kobiet, ale i mężczyzn:)

Próbowałam zachować powagę, patrząc na Bachusa Rubensa:)

Naprzeciwko Pałacu Zimowego, w innej części Ermitażu, można zobaczyć malarstwo impresjonistów, Picassa i wielu innych znanych artystów. Jak zwykle zachwyciłam się Monetem i Renoirem. Fotografie niestety nie oddają cudowności impresjonizmu.

Claude Monet "Kobieta w ogrodzie"

Nie sposób na zdjęciach zobaczyć tej trójwymiarowości, wynikającej z nakładania na siebie farby punkcikami, lekkości przez brak konturów...

Auguste Renoir "W ogrodzie"

Zawsze fascynowała mnie zdolność malarzy do uchwycenia chwili, jak na zdjęciu... 

Późny wieczór nad Newą, około godziny 22.00

Na koniec białe noce. Nie mam niestety zdjęć robionych po północy, ponieważ przez pierwsze dni byliśmy tak zmęczeni, że padaliśmy około 23.00. Pod koniec pobytu zamierzaliśmy wybrać się nocą nad Newę, żeby zobaczyć otwierające się mosty, ale pogoda pokrzyżowała plany - lało jak z cebra. Może jeszcze kiedyś dane mi będzie zobaczyć białe noce w Petersburgu, chociaż wątpię. Tyle nieznanych miejsc czeka na odkrycie...

Zachód słońca nad Newą, około godziny 23.00

Szli owi młodzi podróżni nad brzegiem
Ogromnej Newy; lubią iść o zmroku,
Bo czynowników unikną widoku
I w pustym miejscu nie zejdą się z szpiegiem.

Adam Mickiewicz "Oleszkiewicz"