Florencja Dantego

Florencja to miasto, w którym urodził się Dante Alighieri, jeden z najsłynniejszych europejskich pisarzy, uznawany za ojca włoskiej literatury. Miasto, które musiał opuścić, a które teraz szczyci się znanym florentyńczykiem. Dziś stawiają mu pomniki, ale na początku XIV wieku został wypędzony z rodzinnej miejscowości. A było to tak.

Pomnik Dantego przez kościołem Santa Croce

Pod koniec XIII wieku młody Dante brał aktywny udział w publicznym życiu miasta. Był nawet jego najwyższym urzędnikiem. Należał do frakcji Białych w stronnictwie gwelfów i był po stronie cesarza Fryderyka II w sporze z papieżem Bonifacym VIII. Brał udział w poselstwie do Rzymu, z którego nie mógł już wrócić do rodzinnego miasta. Został zatrzymany, a w tym czasie zwyciężyła frakcja Czarnych, popierająca papieża. 

Ponte Vecchio - most na rzece Arno, który jako jedyny przetrwał wojnę.

Dante został skazany za rzekome nadużycia finansowe na grzywnę i dwa lata wygnania. A ponieważ nie przyznawał się do winy i grzywny nie zapłacił, skazano go na śmierć, gdy tylko pojawi się we Florencji. Nie wrócił więc. Zmarł w Rawennie i tam został pochowany.

Katedra Santa Maria del Fiore - niegdyś największa świątynia chrześcijańska,
 dzisiaj zajmuje na tej liście czwarte miejsce 

Dlatego Cyprian Norwid pisał o nim:
Coś ty Italii zrobił, Alighieri,

Że ci dwa groby stawi lud nieszczery,

Wygnawszy pierwej?

(druga zwrotka wiersza Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie)

Dom, w którym urodził się Dante Alighieri

Dante odwdzięczył się papieżowi, umieszczając go w jednym z najniższych kręgów piekła w swojej Boskiej komedii. Utwór ten, napisany w dialekcie toskańskim, zapoczątkował włoską literaturę narodową. Kiedy pisarz zyskał sławę, ogłoszono amnestię w jego sprawie, ale nie wrócił do Florencji. Pozostał po nim tylko dom, jednak jego rodzina zamieszkała Rawennie i Weronie, nie była nim zainteresowana. 

Brat pisarza, Francesco, sprzedał część domu, druga przypadła synom Dantego. Kolejni właściciele nie dbali o budynek i zaczął on popadać w ruinę. Dopiero w 1911 roku gmina rozpoczęła odbudowę i rekonstrukcję domu swego najsłynniejszego obywatela. 

Dziś mieści się tam muzeum poświęcone Dantemu. Na trzech piętrach można zobaczyć wierne reprodukcje mebli z epoki, ubrania, a także stare wydania dzieł Alighieriego.

W muzeum można także obejrzeć ceramikę z XIV wieku, plan miasta oraz szlaków handlowych florenckich rodzin z tamtych czasów.

Jest także maska pośmiertna Dantego. Florencja zabiegała o przywiezienie jego prochów z Rawenny, ale nie uzyskała na to zgody. Dlatego pisarz ma dwa groby, w tym jeden pusty w kościele Santa Croce we Florencji.

Pusty grób Dantego

Przy tejże świątyni stoi wielki pomnik Dantego, jakby chciano zrekompensować brak jego szczątków. Wrócimy jeszcze do tego kościoła w następnym poście, bo warto.

Kościół Santa Croce

Bolonia uniwersytecka

Włoskie miasto o wdzięcznej nazwie Bolonia, w którym jest najstarszy uniwersytet, chciałam odwiedzić już dawno. Udało mi się to dopiero w tym roku. Zachwyciły mnie tam przede wszystkim arkady i najstarsza część uczelni. Ale po kolei.

Nad Bolonią górują średniowieczne wieże. Kiedyś było ich ponad sto, do dziś zachowało się dwadzieścia. Najsłynniejsza z nich i najwyższa to Asinella. Obok stoi pochodząca również z XII wieku Garisenda. Są krzywe, ponieważ przechyliły się już w trakcie powstawania wskutek obniżenia się fundamentów. Bolońskie wieże miały charakter obronno-mieszkalny. Budowano je w czasach zagrożenia ciągłymi wojnami. Niewygodne do mieszkania, z czasem traciły swe funkcje i rozbierano je lub niekonserwowane się zawalały. Te dwie krzywe wieże, stojące w centrum, są symbolem Bolonii. Studenci bolońscy wierzą, że nie można wchodzić na wieżę Asinellę, dopóki nie ukończy się studiów, bo można nie zdać egzaminów.

Inna charakterystyczna dla tego miasta budowla to Bazylika św. Petroniusza. Zaczęto ją budować już w XIV wieku i do dziś właściwie nie ukończono. Kolejni papieże sprzeciwiali się jej rozbudowie, aby nie stała się większa niż ta w Watykanie. Mimo to jest siódmą co do wielkości świątynią katolicką na świecie (piąte miejsce zajmuje nasza licheńska).

Ale nie po to przyjechałam do Bolonii, żeby zwiedzać kościoły, tylko by zobaczyć najstarszy na świecie uniwersytet. Założony już w XI wieku nie miał stałej siedziby aż do czasów renesansu. Nieliczni wtedy studenci uczyli się od mistrzów w ich domach lub miejscach publicznych. Tutaj nauki pobierał Dante Alighieri, Francesco Petrarca, Torquato Tasso czy też w XX  wieku Umberto Eco. Obok znanych pisarzy wymienić koniecznie trzeba naszego astronoma Mikołaja Kopernika, którego śladów szukałam pół dnia. I znalazłam! Ale o tym za chwilę.

Wielu Polaków studiowało w Bolonii w czasach średniowiecza i renesansu. Aż dwunastu było rektorami tej uczelni. Ale ze znanych nazwisk możemy wymienić tylko Kopernika. Czasami podejrzewa się o to Jana Kochanowskiego, ale ten studiował w Padwie i nie ma żadnego potwierdzenia, że kiedykolwiek odwiedził Bolonię. 

Najstarsza część uniwersytetu, Palazzo dell'Archiginnasio, jest otwarta dla zwiedzających od godziny 15.00 do 19.00. Bezpłatnie można zobaczyć przepiękne wnętrza pełne rzeźb, tablic pamiątkowych oraz herbów. Dwie klatki schodowe prowadzą na piętro, gdzie znajdują się sale do nauki prawa, filozofii, literatury i medycyny. Dziś jest to tylko muzeum, studenci uczą się w nowszych budynkach.

Ściany tworzą ogromny kompleks heraldyczny, złożony z sześciu tysięcy herbów. Każdy wskazuje imię i nazwisko wybitnego studenta oraz jego kraj lub miasto. Znalazłam kilku Polaków!

Interesująca jest sala anatomiczna z XVII wieku, w której odbywały się pierwsze legalne sekcje zwłok. Cała z drewna jodłowego, została wiernie odbudowana po zniszczeniu jej w wyniku bombardowań w 1944 roku. Uwagę przykuwa biały stół, na którym kładziono nieboszczyka, który służył do nauki anatomii.

Przez kilka godzin szukałam jakiegoś śladu po najznamienitszym studencie tej uczelni - Mikołaju Koperniku. Żaden przewodnik nie potrafił mi nic powiedzieć na ten temat. Dopiero jedna z pań wytłumaczyła, że nie ma w tych murach pamiątki po astronomie, ponieważ kiedy on studiował w Bolonii, ten budynek dopiero powstawał. Na szczęście pamiętała, gdzie mogę znaleźć tablicę z  jego nazwiskiem.

Po obejrzeniu wszystkich tych pięknych sal, udałam się na Via Galliera, gdzie rzeczywiście odnalazłam dużą tablicę upamiętniającą pobyt naszego uczonego w tym mieście.

To niedaleko najstarszej części uniwersytetu, pieszo jakieś dziesięć minut. Warto się przejść, jak już tam będziecie.

Soplicowo w Płocku

Dzień Dziecka spędziłam w Mickiewiczowskim Soplicowie ;-) No niezupełnie. W ogrodzie Książnicy Płockiej, w którym odbywała się biesiada literacka.

Niezwykłość tego wydarzenia polegała na połączeniu fragmentów epopei Mickiewicza z muzyką Stanisława Moniuszki, którego 200. rocznicę urodzin obchodzimy w tym roku.

Nie wszyscy wiedzą, że Moniuszko komponował do strof autora "Pana Tadeusza". Utwory te można odnaleźć w "Śpiewniku domowym" twórcy polskiej opery narodowej.

Na biesiadę zaproszono aktorów scen płockich: Magdalenę Tomaszewską i Henryka Jóźwiaka. Ich profesjonalna recytacja przeniosła nas do Soplicowa. Strofy epopei zabrzmiały, jakby sam autor opowiadał o tych wydarzeniach. 

Dominował wątek muzyczny zawarty w "Panu Tadeuszu" - od melodii  zegara, której słucha tytułowy bohater zaraz po przybyciu do rodzinnego domu, aż po koncert Jankiela.

Nie zabrakło również poloneza, zatańczonego przez wspomnianą parę aktorów. Na koniec wspólnie śpiewaliśmy pieśni Stanisława Moniuszki. Znałam tylko "Prząśniczkę".

Nie byłoby biesiadowania bez jadła i napitku. O to również postarały się panie z Książnicy. Pyszne drożdzowe ciasto z rabarbarem znikało w oczach. Tak bym mogła spędzać każdą sobotę:)

Noc Muzeów w Książnicy Płockiej

W tym roku Noc Muzeów spędziłam w Książnicy Płockiej. Dzięki pani dyrektor Joannie Banasiak oraz jej przemiłym współpracownikom, mogłam uczestniczyć w niezwykłym wydarzeniu. Już przed godziną 18.00 ustawiła się długa kolejka przed drzwiami placówki. I nie skracała się do północy! Najwytrwalsi czekali ponad godzinę, aby zobaczyć, co przygotowała dla nich wspaniała ekipa Książnicy.

Już od samego początku, jeszcze w kolejce, goście wprowadzani byli w świat magii, literatury oraz nauki. Tuż przy wejściu kierowani byli do Wypożyczalni Głównej Książnicy, która na tę noc zamieniła się w Stację Kosmiczną im. Stanisława Lema.

Panie "astronautki" przenosiły nas w stronę gwiazd. Można było zobaczyć układ słoneczny, gwiazdozbiór swojego znaku Zodiaku, a nawet wykupić bilet w kosmos!

Na najmłodszych czekał stół pełen artystycznych inspiracji. W niezwykłym skupieniu i pod czujnym okiem pani Małgorzaty Ptaszyńskiej dzieci malowały i kleiły, wykazując się przy tym ogromną wyobraźnią twórczą. Oto jedne z pierwszych prac.

Nie było czasu na doskonalenie rękodzieła, bowiem w Czytelni czekał już Ambroży Kleks. Wszystkich zapraszał do swej Akademii.

Każdy mógł sprawdzić swoją wiedzę z geografii oraz znajomości stosowania sprzętów dziwnych, a w nagrodę otrzymać piegi. Można było także pośpiewać z panem Kleksem oraz zrobić sobie z nim zdjęcie.

Sala Kolumnowa zamieniła się tej nocy w sklep Stanisława Wokulskiego. Jak wiemy, Izabela Łęcka zaopatrywała się w nim na przykład w rękawiczki. Tu także pani Stawska kupiła swojej córce lalkę, o którą toczył się później proces sądowy.

W salonie Łęckich uśmiechem witała nas pani dyrektor Joanna Banasiak, zapraszając do delektowania się atmosferą XIX-wiecznego domu arystokracji.

 Moją uwagę przykuły oczywiście książki, a wśród nich stare wydania powieści Bolesława Prusa.

Niezwykle ekscytująca okazała się także rozmowa ze starym subiektem. Ignacy Rzecki (w tej roli poeta Maciej Woźniak) próbował przekonać mnie do poglądów Napoleona oraz nauczyć sztuki pisania piórem z atramentem. 

W ogrodzie czekali na nas bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza. Można było pojedynkować się z panem Wołodyjowskim, zasiąść w saniach Kmicica, posłuchać wróżby Horpyny i zrobić sobie zdjęcie z niedźwiedziem.

Książnica zadbała nie tylko o strawę duchową, ale także tę niezbędną, aby nie burczało w żołądku. Chleb ze smalcem i skwarkami, smarowany przez panią Alinę Korpolińską,  smakował jak delicje.

I ja w tym wszystkim rozdająca autografy w pierwszym tomie moich "Podróży literackich". Spotkałam nawet swojego ucznia sprzed kilkunastu lat. Prawda, że wyszedł na ludzi? :)

Bardzo dziękuję Paniom z Książnicy Płockiej za niezwykłą Noc Muzeów i Panu Portierowi za miłe towarzystwo:) Do zobaczenia za rok!

O podróżach literackich w szkołach

Miałam ostatnio przyjemność gościć w dwóch szkołach podstawowych. Poproszono mnie tam, abym opowiedziała o swoich podróżach literackich. Na co dzień pracuję w liceum i miałam okazję zobaczyć, jak wygląda praca z dużo młodszymi dziećmi. Było to doświadczenie, które pozwoliło mi docenić swoje stanowisko pracy. Oczywiście dzieci są kochane, ale ich ruchliwość i głośność trochę mnie przeraziła. Jestem nauczycielem i wiem, jak trudna jest to praca. Teraz miałam okazję się przekonać, że być nauczycielem w podstawówce jest jeszcze trudniej.

Odwiedziłam dwie różne szkoły. Jedna to wiejska, ale duża, państwowa placówka, druga zaś miejska, ale mała, prywatna. Najpierw zawitałam do Kuczborka. To niewielka miejscowość koło Mławy.

Opowiadałam o patronie szkoły i miejscach z nim  związanych, które odwiedziłam. Młodsze dzieci nie omawiały jeszcze jego twórczości i były bardziej zainteresowane, niż te ze starszych klas, dla których Mickiewicz kojarzy się z czymś, czego najczęściej nie rozumieją. Swoją drogą, wprowadzanie do podstawówki obowiązku omawiania "Pana Tadeusza" uważam za krzywdę wyrządzoną wieszczowi i jego dziełu.

Bardzo spodobała mi się podobizna wieszcza, zdobiąca jedną ze ścian szkoły

Uczniowie pytali o rzeczy związane z osobistym życiem poety. Jak mieli na imię jego bracia, dlaczego wcześnie stracił ojca, na co zmarła jego mama... To ich najbardziej interesowało, ponieważ to właśnie jest najbliższe dziecku w szkole podstawowej. Jak zatem mówić o kompletnie obcym im życiu XIX-wiecznej szlachty? Współczuję polonistom...

Druga szkoła była zupełnie inna. Przede wszystkim w jednej klasie uczy się kilkanaścioro dzieci, a nie kilkadziesiąt. W związku z tym jest szansa na indywidualne podejście do ucznia. Na korytarzach motywacyjne sentencje, naklejki z podstawową wiedzą z różnych dziedzin mają przypominać, że to uczeń jest odpowiedzialny za swoją wiedzę. 

Dlatego nie może być biernym uczestnikiem tego, co się dzieje wokół niego, ale ma współtworzyć środowisko szkolne. Mam nadzieję, że ten trend, który jest coraz bardziej popularny także u nas, zmieni polskie szkoły w bardziej przyjazne dla uczniów i nauczycieli.

Dzieci były w podobnym wieku, ale pytały nie tyle o rodzinę poety, co o jego podróże. Co chwilę słychać było: "Ja tam byłem, proszę pani!" I nie były to przechwałki. Rzeczywiście można było porozmawiać z tymi dziesięcio-jedenastolatkami o Paryżu, Wilnie czy nawet Stambule. Prawie nie dopuścili mnie do głosu, tak bardzo chcieli się podzielić swoimi podróżami z rodzicami. 

W małych grupach, 12-16 osobowych łatwiej było im się otworzyć, zadać pytanie, wyrazić wątpliwość. Szkoda, że polskie publiczne szkoły są na ogół pozbawione tej możliwości. 

W obu placówkach byłam przyjęta z serdecznością, za którą bardzo dziękuję. Jestem wdzięczna dyrekcji oraz nauczycielom za możliwość spotkania się z tymi młodymi ludźmi. Im zaś życzę, żeby znaleźli w sobie pasję, która pozwoli uczynić to życie znośniejszym.

Murzynowo Murzynowskiego

Zupełnie przypadkiem, przejeżdżając przez wieś Rokicie koło Płocka, zatrzymałam się koło romańskiego kościółka.

Świątynia pod wezwaniem św. Piotra i Pawła pochodzi z XIII wieku. Mimo licznych remontów, zachował się do dziś styl romański budowli. Związana jest z nią legenda, która mówi, że w tym miejscu w czasach średniowiecza gromadziły się stada koni. Miejscowi wyłapywali je i za pieniądze z ich sprzedaży pobudowali ten kościół.

Wewnątrz znajduje się złocony ołtarz w stylu barokowym oraz chrzcielnica z XVII wieku. U stóp ołtarza pochowano Stanisława Myśliborskiego, cześnika dobrzyńskiego, zmarłego w 1569 roku.

Sam kościół nie zainteresował mnie jednak tak bardzo, jak stojący koło niego pomnik, upamiętniający pochodzącego z tych stron Stanisława Murzynowskiego. Wieś, w której się urodził ten renesansowy pisarz, jest dziś częścią Włocławka, ale nazwisko zawdzięcza pobliskiemu Murzynowu. Ale za nim o tym, kilka słów o pomniku.

Jak widzicie, oprócz kilku podstawowych danych o Murzynowskim, jest informacja o tym, dlaczego przeszedł do historii. Jako pierwszy przetłumaczył na język polski Nowy Testament (jeszcze przed słynnym Jakubem Wujkiem), a także stworzył zasady ortografii polskiej, które stały się na długie lata obowiązującym wzorem. Studiował w Królewcu i w Wittenberdze, gdzie poznał Marcina Lutra.

Dokonał tego wszystkiego przed 25. rokiem życia, bo tylko tyle żył. Który z dzisiejszych dwudziestolatków może poszczycić się takimi osiągnięciami? Nic dziwnego, że mieszkańcy jego rodzinnych stron, starają się go upamiętnić. W Murzynowie, wsi położonej 5 km od wspomnianego Rokicia (około 10 od Płocka) jest muzeum im. Stanisława Murzynowskiego. Od tej miejscowości bowiem, która była własnością rodu, Murzynowscy wzięli swoje nazwisko.

W przepięknym miejscu, nad samą Wisłą, stoi malutka chata. Na jej zwiedzanie trzeba się umówić telefonicznie, bo zazwyczaj jest zamknięta.

Właścicielem muzeum jest Mazowiecki Ośrodek Geograficzny Uniwersytetu Warszawskiego. Ekspozycja związana jest z historią i etnografią rejonu Murzynowa, zwłaszcza obrazuje zajęcia mieszkańców, przede wszystkim związane z rzeką Wisłą: rybołówstwo, flisactwo, żegluga, ale też wikliniarstwo, sadownictwo, rolnictwo i kult religijny. Eksponowane są akcesoria rybackie – kosze na ryby, sieci, kotwice, żagle, stroje, buty filcowe do chodzenia po lodzie, czy sprzęt do przygotowywania posiłków na łodziach. 

Muszę ponownie się tam wybrać, ale latem. Zima nie sprzyja zwiedzaniu takich miejsc, choć było całkiem uroczo.